“सत्यमेव जयते नानृतम्” हे वचन मुण्डक उपनिषदात आढळते. याचा अर्थ –
“सत्याचाच विजय होतो, असत्याचा कधीच नाही.”
भारताने स्वातंत्र्यानंतर हे वचन राष्ट्रीय घोषवाक्य (National Motto) म्हणून स्वीकारले आणि ते आज भारतीय राज्यचिन्हाखाली कोरलेलं आहे.
सत्याचं महत्त्व
- व्यक्तिमत्त्वाची ताकद – प्रामाणिकपणा आणि सत्यनिष्ठा माणसाला खऱ्या अर्थाने उंचावतात.
- लोकशाहीतील पाया – न्याय, कायदा आणि प्रशासन यांचा आधार सत्यावरच असतो.
- सामाजिक ऐक्याचा मार्ग – सत्य स्वीकारणारा समाज अधिक न्याय्य आणि सशक्त होतो.
- आध्यात्मिक मूल्य – भारतीय तत्त्वज्ञानात सत्याला ‘परमेश्वर’ मानलं आहे.
आधुनिक काळातील अर्थ
आजच्या युगात माहितीचा प्रचंड वेग, अफवा आणि खोट्या बातम्यांचा फैलाव यामुळे सत्य ओळखणं कठीण झालं आहे. त्यामुळे “सत्यमेव जयते” हा संदेश पूर्वीपेक्षा अधिक महत्त्वाचा झाला आहे.
- सार्वजनिक जीवनात पारदर्शकता आवश्यक आहे.
- शासन, पत्रकारिता आणि न्यायव्यवस्था सत्याला प्राधान्य देणं गरजेचं आहे.
- प्रत्येक नागरिकाने खोटेपणाला नकार देऊन प्रामाणिकपणाची कास धरली पाहिजे.
निष्कर्ष
“सत्यमेव जयते” हे केवळ घोषवाक्य नाही;
तो आपल्या संस्कृतीचा, राज्यव्यवस्थेचा आणि आयुष्याचा आत्मा आहे.
सत्य जपणं म्हणजेच न्याय जपणं, लोकशाही जपणं आणि माणुसकी जपणं.
