“आम्ही आधी भारतीय आहोत आणि शेवटपर्यंत भारतीय राहू.”
ही एक साधी वाटणारी पण खोल अर्थ असलेली ओळ, भारताच्या राष्ट्रनिर्मितीच्या विचारसरणीत एक अमूल्य वाक्य आहे. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर, हे नाव म्हणजे आधुनिक भारताची सामाजिक आणि राजकीय संकल्पना उभी करणारा आधारस्तंभ. त्यांनी दिलेला हा संदेश आजही प्रत्येक भारतीयाला राष्ट्रप्रेम, एकात्मता आणि संविधाननिष्ठा यांची आठवण करून देतो.

या वाक्याचा अर्थ आणि महत्त्व

“आम्ही आधी भारतीय आहोत…” — म्हणजे कोणत्याही जाती, धर्म, भाषिक गट, प्रांत यापूर्वी आमची ओळख भारतीय म्हणून आहे.
“…आणि शेवटपर्यंत भारतीय राहू” — म्हणजे कोणत्याही राजकीय, सामाजिक, धार्मिक मतभेदांमुळे आपली राष्ट्रनिष्ठा कधीच कमी होणार नाही.

बाबासाहेबांनी या ओळीतून सांगितले:

• राष्ट्रीय एकात्मतेचे मूल्य

• भारतीयत्व ही सर्वोच्च ओळख

• संविधान, लोकशाही आणि समतेवरील निष्ठा

ऐतिहासिक संदर्भ

ही घोषणा भारतीय घटनेच्या निर्मितीदरम्यान बाबासाहेबांनी केली होती. तेव्हा देशात विविध जातीय, धार्मिक आणि प्रांतीय मतभेद तीव्र होते. बाबासाहेबांना हे ठाऊक होतं की, जर आपल्याला खऱ्या अर्थाने लोकशाही राष्ट्र घडवायचं असेल, तर प्रत्येक नागरिकाने प्रथम ‘भारतीय’ ही आपली ओळख मानली पाहिजे.

आजच्या काळात याचा संदर्भ

आज जेव्हा भारत अनेक प्रकारच्या सामाजिक, राजकीय आणि धार्मिक तणावांना सामोरा जात आहे, तेव्हा बाबासाहेबांचं हे वाक्य एक मार्गदर्शक दीपस्तंभ आहे.

• धर्म किंवा जातीवरून फूट पडू शकते, पण भारतीयत्व आपल्याला एकत्र ठेवते.

• भाषेवरून भांडण होऊ शकते, पण संविधान आपल्याला एकसंध बनवतं.

• मतभेद असू शकतात, पण राष्ट्रप्रेमात एकता असावी लागते.

बाबासाहेबांच्या विचारांची शिकवण

डॉ. आंबेडकर हे केवळ दलितांचे नेते नव्हते — ते संपूर्ण भारताच्या सामाजिक सुधारणेचे इंजिन होते. त्यांनी भारतीय लोकशाहीच्या मुळाशी एकात्मता, समानता, बंधुता ही मूल्ये रोवली.
ही घोषणा म्हणजे त्यांची भारतासाठीची शपथ होती — की आपली ओळख कुठल्याही वर्गाच्या वर किंवा खाली नाही, ती आहे “भारतीय”.

निष्कर्ष

“आम्ही आधी भारतीय आहोत आणि शेवटपर्यंत भारतीय राहू.”
या शब्दांमध्ये फक्त ओळख नाही, तर एक जबाबदारी आहे. आपण सर्वांनी ही ओळख आत्मसात केली, तरच बाबासाहेबांच्या स्वप्नातील भारत प्रत्यक्षात येईल.

आजच्या तरुण पिढीने, विचारवंतांनी आणि प्रत्येक नागरिकाने या विचाराचा स्वीकार केला तर भारत केवळ आर्थिक महासत्ता नव्हे, तर सामाजिक आणि नैतिक शक्ती बनू शकतो.