भीमा कोरेगावचा इतिहास-
“तुम्ही शूर वीरांची संतान आहात,ही गोष्ट काल्पनिक नव्हे,तर भीमा कोरेगावला जाऊन बघा तुमच्या पूर्वजांची नावे तेथील विजय स्तंभावर कोरली आहेत. तो पुरावा आहे की,तुम्ही भेड बकरीची संतान नसून सिंहाचे छावे आहात “. — डॉ बाबासाहेब आंबेडकर, दिनांक २५/१२/१९२७ महाडचे भाषण
१ जानेवारी १९२७ रोजी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर अनुयायांसोबत भीमा कोरेगांव विजय स्तंभास मानवंदना करीत असताना चे क्षणचित्रं
महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील एक महत्वाचे आणि ऐतिहासिक ठिकाण आहे. भीमा कोरेगाव येथे १ जानेवारी १८१८ रोजी इंग्रज आणि पेशव्यांच्या सैन्यां दरम्यान एक महत्त्वपूर्ण लढाई झाली होती. या लढाईला “भीमा कोरेगाव लढाई” असे म्हटले जाते.
### लढाईचे पार्श्वभूमी:
ही लढाई इंग्रज ईस्ट इंडिया कंपनी आणि पेशवा बळरामसिंग यांच्या सैन्याच्या दरम्यान झाली. इंग्रज सैन्याला आपल्या बाजूला भटके सैनिक किंवा दलित सैनिक होते. या दलित सैनिकांमध्ये महार समाजातील अनेक लोक होते. पेशव्यांचे सैन्य जातीय अहंकारामुळे या सैनिकांचा तिरस्कार करत होते.
### लढाईचे महत्त्व:
१ जानेवारी १८१८ रोजी इंग्रज सैन्याने पेशव्यांच्या सैन्याला पराभूत केले. या विजयाने इंग्रज साम्राज्याचे भारतातील प्रभाव वाढवले. या लढाईतील विजयाचे विशेष महत्त्व हे होते की, इंग्रजांनी दलित समुदायाला आपल्या सैन्यात सामील करून त्यांना एक महत्त्वाची भूमिका दिली होती, जी त्या काळात जातीय भेदभावाच्या विरोधात एक मोठा संदेश होता.
### भीमा कोरेगावच्या स्मारकाची स्थापना:
लढाईच्या १०० व्या वर्धापन दिनी १९१८ मध्ये, इंग्रजांनी या लढाईच्या स्मरणार्थ एक स्मारक उभारले. या स्मारकाचे महत्त्व आजही कायम आहे. लढाईत भाग घेतलेल्या दलित सैनिकांच्या शौर्याचा गौरव म्हणून स्मारकाला एक ऐतिहासिक मूल्य प्राप्त झाले.
### आजचे परिप्रेक्ष्य:
भीमा कोरेगाव आज एक महत्त्वाचे ठिकाण बनले आहे. १ जानेवारी रोजी येथे मोठ्या संख्येने लोक एकत्र येतात आणि लढाईतील शहीदांच्या स्मृतीला उजाळा देतात. या ठिकाणी संघर्ष, समानता, आणि जातीय अत्याचाराविरोधातील लढ्याचे प्रतीक म्हणून त्याचे महत्त्व आहे.
### विवाद:
भीमा कोरेगाव ही लढाई समाजातील काही गटांसाठी एक संघर्षाचा आणि न्याय मिळवण्याचा प्रतीक बनली आहे, तर काही गटांनी या ठिकाणी होणाऱ्या मोठ्या जमावासाठी वाद निर्माण केले आहेत. २०१८ मध्ये येथे झालेल्या हिंसाचाराने या ठिकाणाच्या महत्त्वाला आणखी चर्चेचे वावडं दिले.
भीमा कोरेगावचा इतिहास दलित समाजासाठी संघर्ष आणि स्वाभिमानाचा प्रतीक आहे.
