जय भीम,
तुम्हा आम्हा सर्वांचे मुक्तिदाते, भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या महापरिनिर्वाण दिनी त्यांच्या चरणी नतमस्तक होण्यासाठी दादर मुंबई येथे गेलेल्या तमाम भीम सैनिकांना आपल्या इतर बौध्द स्थळाची माहिती व्हावी ह्यासाठीचा हा लेख.
१. चैत्यभूमी: चैत्यभूमी ही मुंबईतील दादर भागातील एक महत्त्वाची ऐतिहासिक आणि पवित्र स्थळ आहे. येथे भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे अंतिम संस्कार 6 डिसेंबर 1956 रोजी करण्यात आले. बौद्ध धर्मीय आणि अनुयायींसाठी हे श्रद्धास्थान असून, दरवर्षी लाखो लोक 6 डिसेंबरला बाबासाहेबांना अभिवादन करण्यासाठी येथे येतात. चैत्यभूमी बौद्ध वास्तुकलेचा उत्कृष्ट नमुना असून, ती सामाजिक समता आणि न्यायाचे प्रतीक मानली जाते.
२. राजगृह: राजगृह हे मुंबईतील हिंदु कॉलनी, दादर येथील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे निवासस्थान होते. बाबासाहेबांनी 1930 च्या दशकात हे घर बांधले होते. येथे त्यांचे वैयक्तिक ग्रंथालय असून, 50,000 हून अधिक पुस्तकांचा संग्रह आहे. राजगृह हे केवळ त्यांचे घर नव्हते, तर सामाजिक परिवर्तनासाठीच्या चळवळींचे केंद्र होते. आज राजगृह हे प्रेरणास्थळ असून, बाबासाहेबांच्या विचारांची आठवण करून देणारे पवित्र स्थळ मानले जाते.
३. ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा: ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा हे मुंबईजवळ गोराई येथे स्थित एक भव्य ध्यानकेंद्र आहे. हे शांतता आणि आध्यात्मिकतेचे प्रतीक असून, बुद्धांच्या धम्म शिक्षणांचा प्रसार करण्यासाठी बांधले गेले आहे. पॅगोडाची रचना प्राचीन भारतीय स्थापत्यकलेचा नमुना आहे, आणि यामध्ये जगातील सर्वात मोठे स्तूप आहे, ज्यामध्ये कोणताही आधारस्तंभ नाही. येथे ८,००० लोक एकत्र ध्यानधारणा करू शकतात. विपश्यना साधनेसाठी हे केंद्र जगभरातून लोकांना आकर्षित करते. ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा हे विश्वशांती, दया आणि आत्मशुद्धीचे प्रतीक आहे.
४. कान्हेरी लेणी: कान्हेरी लेणी मुंबईजवळ संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यानात स्थित प्राचीन बौद्ध लेणी आहेत. या लेण्यांचा इतिहास इसवी सन पूर्व १ल्या शतकापासून आहे. १०० हून अधिक लेण्यांचा समूह असलेल्या कान्हेरी लेणी बौद्ध धर्मातील स्थापत्यकला, शिल्पकला आणि सांस्कृतिक वारसा यांचे दर्शन घडवतात.
या लेण्यांमध्ये ध्यानासाठी विहार, भव्य चैत्यगृह, पाण्याच्या टाक्या आणि बौद्ध जीवनशैलीशी संबंधित कोरीव शिल्पे पाहायला मिळतात. कान्हेरीचे ठिकाण जंगलाच्या मध्यभागी असल्यामुळे शांतता आणि निसर्गसौंदर्य अनुभवण्याची संधी मिळते. बौद्ध धर्माच्या इतिहासाचे आणि प्राचीन भारतीय कलेचे अप्रतिम दर्शन घडवणारे हे ठिकाण अभ्यासक आणि पर्यटकांसाठी महत्त्वाचे आहे.
५. मिलिंद बुध्द विहार: मिलिंद बुद्ध विहार मुंबईतील एक प्रसिद्ध बौद्ध विहार आहे. हा विहार मुंबईच्या उपनगरात, विशेषतः पश्चिम उपनगरातील कांदिवली इथे स्थित आहे. मिलिंद बुद्ध विहार हे बौद्ध धर्माचा प्रचार व प्रसार करणारे केंद्र असून, येथे ध्यान साधना, प्रवचनं, धार्मिक शिक्षण आणि सामाजिक सेवा कार्ये आयोजित केली जातात.
या विहारात बुद्धांच्या शिकवणूकीनुसार आध्यात्मिक प्रगती साधण्यासाठी विविध कार्यक्रम आणि कार्यशाळा घेतल्या जातात. हे ठिकाण बौद्ध अनुयायांसाठी एक श्रद्धास्थान असून, सर्वधर्म सहिष्णुतेचे आणि शांतीच्या संदेशाचे प्रतीक आहे. विहारातील शांत वातावरण, सुंदर वास्तुकला आणि विचारशीलता साधण्यासाठी उपयुक्त अशी जागा आहे.
