सविता माईंचं मौन योगदान – बाबासाहेबांच्या शेवटच्या दिवसांचे साक्षीदार

🔷 प्रस्तावना:

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचं जीवन समतेच्या, न्यायाच्या आणि मानवतेच्या झुंजेने भरलेलं होतं. त्यांची प्रत्येक कृती, प्रत्येक विचार हा शोषितांच्या मुक्तीसाठी होता. पण या महापुरुषाच्या जीवनाच्या अखेरच्या टप्प्यात एक महत्त्वाची, पण दुर्लक्षित व्यक्ती होती – डॉ. सविता आंबेडकर (सविता माई). त्यांचं योगदान मौन होतं, पण अत्यंत मूल्यवान आणि संवेदनशील होतं.

👩‍⚕️ कोण होत्या सविता माई?

• सविता माईंचं मूळ नाव शारदा कबीर होतं. त्या MBBS शिक्षण घेतलेली एक डॉक्टर होत्या.

• त्यांचा विवाह बाबासाहेबांशी 15 एप्रिल 1948 रोजी झाला.

• त्या डॉ. आंबेडकर यांच्याशी विवाह करणाऱ्या एकमेव महिला असून त्यांच्या वैद्यकीय ज्ञानामुळेच बाबासाहेबांना शेवटच्या टप्प्यात थोडाफार दिलासा मिळाला.

🏥 बाबासाहेबांच्या आजारात त्यांचा सहभाग:

• 1950 नंतर बाबासाहेबांना डायबेटीस, ब्लड प्रेशर, वेदना, अनिद्रा, अशक्तपणा अशा अनेक आजारांनी घेरलं होतं.

• त्यावेळी सविता माई डॉक्टर असल्याने त्यांनीच बाबासाहेबांची देखभाल केली, औषधं दिली, त्यांना पोषणयुक्त आहार दिला.

• बाबासाहेबांच्या अनेक लेखनकामात त्यांनी टंकलेखन, वाचन व लेखसंपादन यामध्येही मदत केली.

📚 बाबासाहेबांच्या लेखनातील सहभाग:

• बाबासाहेबांनी लिहिलेल्या “Buddha and His Dhamma” या ग्रंथाच्या तयारीत सविता माईंनी शब्दशः लेखन व मुद्रणासाठी तयारी केली होती.

• अनेकवेळा त्यांनी बाबासाहेबांना लिहायला मदत केली, कारण आजारामुळे बाबासाहेब थकून जात.

🔚 शेवटचे क्षण:

• 6 डिसेंबर 1956 रोजी जेव्हा बाबासाहेबांचं निधन झालं, तेव्हा सविता माईच त्यांच्याजवळ होत्या.

• त्या क्षणाची साक्ष त्यांनी त्यांच्या आत्मकथनात्मक पुस्तकात दिली आहे – “बाबासाहेब आणि मी”.

❗ वाद व नंतरचं मौन:

• बाबासाहेबांच्या मृत्यूनंतर काही अनुयायांनी सविता माईंवर गंभीर आरोप केले, ज्यामुळे त्या प्रचंड दुःखी व एकाकी झाल्या.

• त्यांनी राजकारण, प्रसिद्धी आणि सत्तेपासून दूर राहणं पसंत केलं.

• त्या नव्या बौद्ध समाजासाठी ‘आईसमान’ होऊ शकल्या असत्या, पण त्या ‘मौन’ राहिल्या.

📖 “बाबासाहेब आणि मी” – त्यांच्या आठवणींचं दार:

• हे आत्मकथन 1990 नंतर प्रसिद्ध झालं.

• त्यात बाबासाहेबांच्या वैयक्तिक जीवनातील अनेक पैलू, दुःख, एकटेपण, त्यांची चिंता, त्यांच्या आरोग्याची स्थिती यांचे अंतर्मुख करणारे चित्रण आहे.

• हा ग्रंथ केवळ पत्नीची आठवण नव्हे, तर बुद्ध साहित्याचा एक ऐतिहासिक दस्तऐवज आहे.

💐 निष्कर्ष:

सविता माईंचं योगदान कधीच जोखता येणार नाही. त्यांनी ना प्रसिद्धी मागितली, ना सत्तेची आस केली. त्यांनी बाबासाहेबांचा शेवटचा काळ सेवेत, प्रेमात आणि समर्पणात घालवला.
त्यांचं मौन हेच त्यांचं मोठं विधान आहे – शांत, समर्पित, पण अत्यंत परिणामकारक.