होय, भगवान बुद्धांनी आपल्या उपदेशात १२ प्रकारच्या दु:खांची आणि पाच उपादानस्कंधांची (पाच उपादान) स्पष्ट शिकवण दिली आहे. हे दोन्ही विषय विपश्यना साधनेसाठी अत्यंत महत्त्वाचे मानले जातात. 🌿 १२ प्रकारचे दु:ख (द्वादश दुःख) बुद्धांनी अण्णत्ति पब्बा सुत्त आणि इतर प्रवचनांतून विविध प्रकारच्या दुःखांची ओळख दिली आहे. खाली सर्वसामान्यतः सांगितले जाणारे १२ दुःख प्रकार आहेत: जाति दुःख […]
१२ प्रकारचे दु:ख माहित आहे का? पाच उपादान म्हणजे काय? Read More »
भगवान बुद्धांनी शील पालन (नैतिक आचारधर्माचे पालन) केल्यामुळे मिळणारे पाच प्रकारचे लाभ स्पष्ट सांगितले आहेत. “अङ्गुत्तर निकाय” (Anguttara Nikaya) या पाली ग्रंथामध्ये याचा उल्लेख आहे. 🌼 शील पालनाचे पाच लाभ (पंच शील लाभ): अहेरसंपत्ति (निर्भयता मिळते)→ जेव्हा एखादी व्यक्ती शीलाचे पालन करते, तेव्हा त्याला अपराधीपणाची भावना राहत नाही आणि आत्मविश्वास वाढतो. त्यामुळे तो निर्भय होतो.
शील पालन केल्यामुळे पाच प्रकारचे लाभ होतात. Read More »
दुःखमुक्तीच्या मार्गातील चौथे अंग – “सम्यक कर्मांत” (Right Action / Sammā Kammanta) “सम्यक कर्मांत” म्हणजे विचारपूर्वक, नैतिकतेवर आधारित व अहिंसात्मक कृती करणे. हे आर्य अष्टांगिक मार्गाचे चौथे अंग आहे आणि शील (नैतिकता) या तीन मुख्य विभागांपैकी एक महत्त्वाचे अंग आहे. 🌿 सम्यक कर्मांत म्हणजे काय? सम्यक कर्मांत म्हणजे अशा कृती करणे, ज्या दुसऱ्यांना आणि स्वतःला
दु:ख मुक्तीच्या मार्गातील चौथे अंग “सम्यक कर्मांत” Read More »
होय, भगवान बुद्धांनी मैत्री (Metta) — म्हणजेच मैत्रीभावना किंवा प्रेममय करुणा — या पारमितेचे (पूर्णतेचे) महत्त्व फार मोठ्या प्रमाणावर सांगितले आहे. मैत्री पारमिता म्हणजे सर्व सजीव प्राण्यांबद्दल निष्कलंक, स्वार्थरहित प्रेमभाव निर्माण करणे. “मित्तानिसंस सूत्र” (Mettānisansa Sutta – अंगुत्तर निकाय) मध्ये भगवान बुद्धांनी मैत्री साधनेचे (Metta Bhavana) ११ मोठे लाभ स्पष्टपणे सांगितले आहेत. 🌸 मैत्री पारमिता
मैत्री पारमिता पूर्ण केल्याने ११ लाभ मिळतात. MettaParami Read More »
आपल्या दुःखाचे मूळ कारण म्हणजेच “समुदय आर्यसत्य” हे बुद्धांच्या चार आर्यसत्यांपैकी दुसरे सत्य आहे. बुद्धांनी दुःख का निर्माण होते, याचे खोल निरीक्षण करून याचे खरे मूळ कारण शोधले – आणि त्यालाच “तृष्णा” (तणावयुक्त इच्छा / craving / Taṇhā) म्हटले. 🌿 समुदय आर्यसत्य म्हणजे काय? “या दुःखाचा कारण आहे – तृष्णा (Taṇhā)” “समुदय” याचा अर्थ आहे
आपल्या दु:खाचे मूळ कारण काय आहे? समुदय आर्यसत्य Read More »
1. ⚖️ खैरलांजी हत्याकांड (२००६) घटना: भंडारा जिल्ह्यातील खैरलांजी गावात भटमांगे कुटुंबातील चार दलित सदस्यांची क्रूर हत्या. मुख्य मुद्दे: जातीय हिंसा, एससी/एसटी अत्याचार प्रतिबंधक कायदा लागू न करणे, पोलिसांची भूमिका. निकाल: आरोपींना आयपीसी अंतर्गत शिक्षा; परंतु एससी/एसटी कायद्याखाली शिक्षा न झाल्याने आंदोलन उभे राहिले. महत्त्व: दलित अत्याचारांबाबत समाजात जागृती झाली, राष्ट्रीय स्तरावर संताप व्यक्त झाला.
📚 महाराष्ट्रातील दलित अत्याचारांची महत्त्वाची प्रकरणे (केस लॉ) Read More »
🔶 प्रस्तावना:धम्मचक्र प्रवर्तन दिन, म्हणजेच आषाढी पौर्णिमा, हा बौद्ध संस्कृतीतील एक अतिशय महत्त्वाचा आणि ऐतिहासिक दिवस आहे. याच दिवशी तथागत गौतम बुद्धांनी आपले पहिले धर्मोपदेश (धम्म देशना) वाराणसीजवळील इशीपतन मृगदाव (सध्याचे सारनाथ) येथे दिले. या उपदेशाला “धम्मचक्र प्रवर्तन” असे म्हणतात, म्हणजेच धम्माच्या चक्राचा प्रारंभ. 🔶 ऐतिहासिक पार्श्वभूमी:सिद्धार्थ गौतम यांनी बोधगया येथे बोधीवृक्षाखाली ध्यान करून संपूर्ण
धम्मचक्र प्रवर्तन दिन (आषाढी पौर्णिमा) चे महत्त्व Read More »
“वर्षावास” हा बौद्ध धर्मातील एक अत्यंत पवित्र, शिस्तबद्ध आणि साधनायुक्त काळ आहे. आषाढ पौर्णिमेपासून आश्विन पौर्णिमेपर्यंत (सुमारे तीन महिने), भिक्षू व भिक्षुणी एका स्थानी स्थिर राहून साधना करतात. या परंपरेचा उद्गम स्वयं भगवान बुद्धांच्या काळात झाला असून, आजही संपूर्ण बौद्ध जगतात ही परंपरा अत्यंत श्रद्धेने पाळली जाते. 📜 इतिहास: वर्षावासाची सुरुवात कशी झाली? भगवान बुद्ध
🌧️ वर्षावास म्हणजे काय? – बौद्ध परंपरेतील याचे महत्त्व आणि इतिहास Read More »
बौद्ध धर्मातील वर्षावास हा काळ म्हणजे केवळ विश्रांतीचा नाही तर अधिक सखोल साधनेचा, आत्मपरिक्षणाचा आणि विनयाचा काळ असतो. भारतात पावसाळ्यात भ्रमण करताना अडथळे येत असल्यामुळे, भगवान बुद्धाने आपले अनुयायी – भिक्षु आणि भिक्षुणी यांना या तीन महिन्यांत (आषाढ पौर्णिमा ते आश्विन पौर्णिमा) एका स्थळी स्थिर राहून साधना करण्याची परंपरा सुरू केली. या काळात भिक्षूंसाठी आहार,
🧘♂️ वर्षावासाच्या काळातील आहार, आचरण आणि अनुशासन – भिक्षूंना मार्गदर्शक लेख Read More »
✍️ भारतीय राज्यघटनेच्या सामाजिक आत्म्याची ओळख भारतीय राज्यघटनेतील “दिशादर्शक तत्त्वे” (Directive Principles of State Policy) ही फक्त एक कायदेशीर व्यवस्था नसून, ती भारताच्या सामाजिक व आर्थिक परिवर्तनाची नीतीमूल्यांची भूमिका आहे.या तत्त्वांची संकल्पना आणि त्यांची घटक राज्यघटनेत समाविष्ट करणे हे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या दृष्टीकोनाचं अत्यंत महत्त्वाचं प्रतिबिंब होतं. 📜 दिशादर्शक तत्त्वे म्हणजे काय? दिशादर्शक तत्त्वे
📖 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि दिशादर्शक तत्त्वांचा दृष्टीकोन Read More »
